Van ‘kennis is macht’ naar ‘kennis is kracht’.

Introductie

Scientia potentia est is een uitspraak in het Latijn, toegeschreven aan Francis Bacon. De zin betekent in het Nederlands kennis is macht. Hiermee wordt gesteld dat kennis en/of scholing één van de belangrijkste dingen is in het leven. Bron: Wikipedia

Onder invloed van o.a. de digitalisering is de huidige samenleving dermate transparant geworden, dat vrijwel alle kennis voor iedereen beschikbaar en toegankelijk is geworden. Tal van communicatiekanalen inclusief social media dragen hier aan bij. Ook volgt iedere burger in onze samenleving scholing, waarbij ‘een leven lang leren’ bijdraagt tot verdere ontwikkeling. De samenleving verandert hierdoor in rap tempo. Dit heeft gevolgen voor teams en organisaties, waar onderling dermate veel informatie toegankelijk is geworden, dat van ‘kennis is macht’ nog nauwelijks sprake is. Daarmee komt het succesvol functioneren in toenemende mate aan op competenties. Meer kennis draagt niet bij aan macht, maar wel helpt het teams en organisatie om sneller en beter te kunnen anticiperen in een snel veranderende samenleving.

Daarmee is in bedrijven de uitspraak ‘kennis is macht’ steeds meer verschoven naar ‘kennis is kracht’.  Drie kernwaarden lijken onontbeerlijk, nl: transparantie, leerbaarheid en gelijkwaardigheid.

Waarom is ‘transparantie, leerbaarheid en gelijkwaardigheid’ zo belangrijk?

Transparantie

Soms voelt het in organisaties nog bedreigend om teveel openheid van zaken te geven. De bezorgdheid kan zijn, dat er een discussie volgt over een (voor)genomen besluit en men het besluit bij voorkeur baseert of wil handhaven op basis van eigen argumenten. Deze argumenten zijn gebaseerd op kennis en ervaring. Hoewel dit begrijpelijk is, kan nieuwe input de argumenten bekrachtigen of ontkrachten. Een (voor)genomen besluit - dat vanuit uiteenlopende gezichtspunten is bestudeerd – biedt een kans op meer succes bij de realisatie. Ook wil men in organisaties graag zo veel mogelijk betrokken en 'taakvolwassen' medewerkers, dus met veel eigenaarschap. Om dit te realiseren is het noodzakelijk, dat teamleden weten wat er in en om de organisatie speelt. Ze hebben dus optimale kennis van hun werkveld nodig, en (een beetje) meer kennis dan gebruikelijk helpt om over de eigen grenzen heen te kunnen kijken. Zonder die kennis bestaat het risico dat uitgegaan wordt van de verkeerde of onvolledige informatie. Transparantie draagt dus ook bij aan een grotere betrokkenheid, meer waardevolle feedback en een verbeterde teamspirit.  

Leerbaarheid

Leerbaarheid ontstaat pas (echt) als men volop de ruimte krijgt om zich te ontplooien. Dit houdt ook in, dat verschillen geaccepteerd moeten worden. Het omarmen van uiteenlopende perspectieven haalt het beste uit een teamproces. Leren van elkaar is o.a. effectief, omdat een team dan met elkaar kan meegroeien. Belemmerend daarbij is dat vaak vanuit functies gedacht wordt en minder vaak vanuit rollen. Eén teamlid kan één functie hebben, maar dat teamlid kan wel meerdere rollen vervullen. Elke rol betekent een moment van leren van elkaar. Essentieel is, dat ‘fouten maken mag’ en dat teamleden de ruimte krijgen om daarvan te leren.

Gelijkwaardigheid

Gelijkwaardigheid is niet hetzelfde als gelijkheid. Gelijkwaardigheid is elkaars rol en positie accepteren, maar ook elkaars toegevoegde waarde vanuit dat perspectief respecteren. Juist verschillen maken het proces beter. De diversiteit van rollen en het accepteren van de verschillen maakt dat de uiteenlopende perspectieven gelijkwaardig kunnen worden meegenomen, met als doel: betere besluiten. Worden besluiten gezamenlijk en gelijkwaardig genomen, ondanks de verschillen in rollen of functies, dan ontstaat er gelijktijdig ook draagvlak voor het besluit.

Hoe staat het met de vraag: ‘Hoe kunnen we binnen de organisatie de verschuiving van macht naar kracht positief beïnvloeden?

Wordt deze vraag wel ooit gesteld? Wel klinken regelmatig vragen als:

• (vanuit de leiding) hoe kan het eigenaarschap verbeterd worden?
• (vanuit de leiding) hoe kan het team meer lerend worden?
• (vanuit het team) hoe kan de medezeggenschap verbeterd worden?
• (vanuit het team) hoe komen we van de machtspositie van een leidinggevende af? etc.

Van macht naar kracht is een proces dat grotendeels vanzelf vanuit de samenleving ontstaat, maar het kan wel gefaciliteerd worden om het in goede banen te leiden.

Wat zijn dan methoden om de krachten in het team de goede kant op te leiden?

Concrete methoden zijn er zeker.

• De Sociocratische Kringmethode (SKM) is hiervoor een optimale werkvorm.
• Pleziermanagement is zeker ook behulpzaam.
• Goede management/leiderschapsrollen of een passende bedrijfscultuur zijn ook behulpzaam.

Een goed fundament van transparantie, leerbaarheid en gelijkwaardigheid blijft in alle gevallen belangrijk.

Meer weten? Bel of mail.